KEDATANGAN SULU DI SABAH

Jika dilihat daripada sudut geografinya Sabah terletak berhampiran dengan Kepulauan Sulu [Philippines] di bahagian Utaranya manakala dan di bahagian Barat Daya Sabah terdapat sebuah Kerajaan iaitulah Brunei. Brunei mempunyai jajahan takluk yang besar iaitu meliputi seluruh pesisir Timur Borneo iaitu Sarawak, dan Utara Borneo iaitu Sabah ketika ini.

Perjanjian serah takluk

Sekitar tahun 1700, Sultan Brunei telah berhadapan dengan pemberontakan di Borneo, dan meminta bantuan Sultan Sulu. Sebagai tindak balas, Sultan Sulu menghantar pahlawan Sulu untuk memadamkan pemberontakan itu. Sebagai tanda penghargaan terhadap bantuan yang diberikan, Sultan Brunei memberikan apa yang kini dikenali sebagai Sabah kepada Sultan Sulu, iaitu sebahagian besar Barat Utara Borneo dan seluruh kawasan Timur Sabah sehingga ke Lahad Datu.

Sebelum kedatangan Inggeris sekitar penghujung 1870-an, Sabah melalui persetujuan antara Brunei-Sulu telah mengagihkan jajahan takluk iaitu Barat Sabah dikuasai oleh Kerajaan Brunei dan di Bahagian Utara dan Timur Sabah dikuasai oleh Kerajaan Sulu. Ketika itu kerajaan Manila, atau bahkan Filipina belum wujud. Kesultanan Sulu adalah salah satu kerajaan yang paling berkuasa dan berpengaruh di rantau ini, dengan hubungan diplomatik dan perdagangan sehingga melangkau ke China.

Selepas itu rakyat peribumi di Sabah pernah melancarkan perang dan penentangan ke atas Kerajaan Sulu kerana masuk ke dalam kawasan mereka iaitu penentangan dari suku kaum dusun di Bahagian Tinggi Sabah. Selain itu, mereka pada mulanya juga enggan menerima dakwah Islam yang di bawah oleh Sulu seperti berlaku ketika penentangan kepada Kerajaan Brunei dahulu dan masih mempercayai amalan animism dan pagan. Selain itu, suku kaum Dusun pada ketika itu hidup dalam suku masing-masing dan masih mengamalkan ‘misasangod’, atau pemenggalan kepala dari suku lain untuk tujuan peluasan tempat atau kawasan, perkahwinan, serta membuktikan keperwiraan dan keberanian suku masing-masing.

Penentangan juga berlaku dikalangan suku kaum yang tinggal di pesisir sungai khususnya dari bangsa Sungai dari suku Paitan, Segama di Kinabatangan dan suku sungai yang lain namun akhirnya menerima baik Islam sebagai anutan dan meninggalkan animism kecuali beberapa suku seperti Tombonuo dan Lingkabau. Setelah menerima Islam, suku-suku ini banyak membantu kerajaan Sulu sebagai perantara dan ketua-ketua dari suku-suku ini dilantik menjalankan urusan pemerintahan dan penyebaran agama Islam.

Jajahan Takluk

Orang yang bertanggungjawab membawa Islam dan memerintah takluk beberapa kawasan ketika itu ialah Muhammad Salleh, iaitu Putera Sultan Sulu. Antara jajahan takluk Sulu ketika itu ialah Inanam, Tambunan, Ranau, Sandakan dan kawasan pesisir laut, sepanjang sungai utama di Sabah iaitu menghubungkan antara semua kawasan takluknya. Sungai Sugut bagi jajahan Ranau ke Labuk, Sungai Paitan dan Bingkuka bagi jajahan Bandau, Sungai Labuk bagi jajahan Labuk-Telupid, Sungai Kinabatangan bagi jajahan di Timur Sabah.

Pusat jajahan Sulu terletak di Sandakan sementara Inanam di bahagian Barat Sabah. Ranau dan Tambunan bagi pusat jajahan di bahagian tengah Sabah sementara Kota Belud dan Bandau sebagai pusat sehingga ke Utara Sabah. Terdapat Kubu yang didirikan oleh Muhammad Salleh dan masih dilihat kesannya ialah di daerah kecil Tambunan. Sementara di Ranau, Kubu terkenal mereka terletak di kawasan tinggi Sinarut dan sekarang kesannya sudah didirikan perkampungan iaitu Kesiladan, Togudon Baru, dan Rapak.

Muhammad Salleh mempunyai menteri-menterinya sendiri untuk membantu beliau menguruskan jajahan takluknya disamping menyebarkan Islam kepada peribumi Sabah. Mereka terdiri daripada tujuh orang bergelar Datu, mereka ialah Datu Allahyarham Sharif Datu Durahman, Allahyarham Sharif Datu Harun, Allahyarham Sharif Datu Sak, Allahyarham Sharif Datu Inting, Allahyarham Sharif Datu Badaruddin, Allahyarham Sharif Datu Asibi, dan Allahyarham Sharif Datu Ingkung.

tembuakar@yahoo.com